Historia

Dębinki

Pierwotnie wieś szlachecka – pod koniec XVII wieku należała do dóbr królewskich, które król August II nadał za wierną służbę Janowi Renardowi, podstolemu nurskiemu, pułkownikowi gwardii królewskiej. Renard zbudował Pałac w pierwszej połowie XVII wieku.

Fakt ten poświadcza prostokątna tablica z czarnego marmuru z XVIII wieku, wmurowana nad kominkiem w sieni Pałacu. Napis znajdujący się na tablicy jest w języku łacińskim i zawiera datę urodzenia Jana Renarda (1681 rok).

Ród Renardów przenosząc się na Śląsk sprzedał dobra Ksaweremu Dybowskiemu.
„Ksawery Dybowski (1771 – 1841), były stolnik bełski, marszałek powiatu węgrowskiego, ziemianin, właściciel Dembinek i Ceranowa, ożeniony z Anną z Sobieskich Zdzieborską, co uczyniło go ojczymem Ludwiki Norwidowskiej, matki Cypriana Kamila Norwida, a po zgonie Jana Norwida – opiekunem jego małoletnich dzieci” (Juliusz Gomulicki „Cyprian Norwid. Pisma wybrane 5. Listy”. Warszawa 1968, PIW, s. 9-10).

Już wracam myślą – wzrok jej sokoli
Naprzód zobaczyły lipy cieniste,
Zielone smugi i wody czyste.
…Noc – rosa pada, myśl ma na
Chwilkę leci,
Między lipowe, topolowe drzewa
Tam, kędy w oknie blady, płomyk świeci
I przeleciała – pod płotem stanęła,
Jak żebrak co się jałmużny spodziewa
lecz nikt nie widział, że ona tam stoi
nikt jej tam wcale nie czekał,
Tylko pies wierny zerwał się – zaszczekał.

Cyprian Kamil Norwid „Wspomnienie wioski”

Norwid w swym wierszu „Wspomnienie wioski” pisze o Dębinkach, w których wraz ze swoją rodziną spędzał czas w dzieciństwie po śmierci matki. Pałac w Dębinkach stanowił własność opiekuna poety – Ksawerego Dybowskiego. W młodości Norwid bardzo dużo poróżował po Europie, wyemigrował również do USA. Na stałe osiadł w Paryżu. Pomimo swoich licznych wojaży zagranicznych, rodzinne okolice do końca życia pozostały mu bliskie. Ukształtowały jego mentalność, to tutaj przeżył pierwsze radości, miłości i smutki. To w Dębinkach latem 1839 roku w wakacje przeżył młodzieńczą miłość do swojej kuzynki Brygidy.

Pałac został dwukrotnie przebudowany w pierwszej połowie XIX wieku przez Ksawerego Dybowskiego i w drugiej połowie XIX wieku przez budowniczego Władysława Mierzanowskiego. Według innej wersji na miejscu pierwotnej XVII-wiecznej budowli Ksawery Dybowski w pierwszej połowie XIX wieku wybudował nowy Pałac.

W 1871 r. majątek Dębinki został sprzedany. Odtąd zmieniał kilkakrotnie właściciela. Po I wojnie światowej przeszedł na własność księcia Michała Woronieckiego, który sprzedał go w latach 20-tych Helenie Osowskiej. Wojny oszczędziły Dębinki. Podczas II wojny światowej Helena Osowska zamieszkiwała we dworze. Schronienie znaleźli tu partyzanci, żołnierze Armii Krajowej i powstańcy warszawscy. W 1944 r. dwór został opuszczony. Przez krótki okres mieściło się tam dowództwo wojsk niemieckich, a później szpital dla rannych żołnierzy radzieckich. Reforma rolna z 1948 r. przyznała ludności wiejskiej ziemie majątku. Pałac uległ zdewastowaniu, w latach 1948-50 został odbudowany.

Obecnie jest to klasyczny dwór, murowany z cegły, tynkowany na narożach boniowany, parterowy. Pobudowany na głębokich piwnicach sklepionych kolebkowo z lunetami oraz łukiem koszowym, rozdzielonym korytarzem. Od frontu posiada portyk o czterech kolumnach toskańskich, dźwigających szerokie belkowania i trójkątny szczyt. Tylny ryzalit jest o podziałach pilastrowych, pod oknami mezzanina płyciny z dekoracją roślinną. Dach Pałacu jest czterospadkowy, kryty blachą. Na osi kwadratowa sień z klatką schodową na piętro. W pomieszczeniach znajduje się dekoracja sztukatorska na plafonach z II połowy XIX wieku.

Obok pałacu znajdują się dwie oficyny dworskie wzniesione prawdopodobnie również w II połowie XVIII wieku. Są to budowle murowane, parterowe na planie prostokąta, dziewięcioosiowe. Ściany urozmaicone są lizenami i płycinami. Dachy mają czterospadowe z dymnikami, kryte blachą.

Całość terenu otacza park założony w XVIII wieku, a następnie przekształcony w XIX-XX wieku, z podjazdem od frontu. W parku do dziś zachowały się okazy starodrzewu.

11 września 2004 r. na ścianie Pałacu, uroczyście odsłonięto i poświęcono tablicę pamiątkową ku czci dh ppor. Wacława Mroza „Gawrona”, dowódcy plutonu dywersyjnego Ośrodka Wyszków obwodu „Rajski Ptak” Armii Krajowej, instruktora podchorążówek Szarych Szeregów „Agricola” i Ośrodka Wyszków, nauczyciela tajnego nauczania.

Z Dębinkami łączą się znane nazwiska polskiej kultury, nie tylko Cyprian Kamil Norwid i jego rodzina. We dworze przebywali artyści związani z Cyganerią Warszawską, m.in. poeta Roman Zmorski, Oskar Kolberg – etnograf, folklorysta i kompozytor, czy Teofil Lenartowicz – etnograf, rzeźbiarz, konspirator i poeta romantyczny. W okresie międzywojennym przebywał tu jako korepetytor Jarosław Iwaszkiewicz – pisarz polski, poeta, prozaik, eseista. Być może „Panny z Wilka” powstały na podstawie perypetii rodziny Dybowskich?


Decyzją Kuratorium Oświaty i Wychowania w Ostrołęce z dnia 01.09.1991 r. w Dębinkach został utworzony Dom Dziecka. Początkowo było w nim tylko 25 dzieci. Już w następnym roku ich liczba wzrosła do 85. Później wahała się w graniach 50 – 60 wychowanków.
W 2006 roku została zmieniona nazwa z Domu Dziecka na Wielofunkcyjną Placówkę Opiekuńczo-Wychowawczą.

W 2013 r. nazwa została zmieniona na Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza w Dębinkach.